Zatrudnianie osób niepełnosprawnych przez pracodawców z otwartego rynku pracy

Sytuację osób niepełnosprawnych (mających orzeczenie o stopniu niepełnosprawności) na rynku pracy reguluje ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (nazywana dalej ustawą)¹. Określa ona obowiązki i uprawnienia pracodawców z tzw. otwartego rynku pracy zatrudniających niepełnosprawnych pracowników oraz dodatkowe uprawnienia pracujących niepełnosprawnych.

Osoby niepełnosprawne mogą być zatrudniane przez pracodawców:

• na chronionym runku pracy: zakłady pracy chronionej, zakłady aktywności zawodowej oraz
• na tzw. otwartym rynku pracy – poza rynkiem chronionym.
   

Czym jest niepełnosprawność? Kto jest osobą niepełnosprawną?

Zgodnie z art. 2 ustawy ,,niepełnosprawność” oznacza trwałą lub okresową niezdolność do wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia sprawności organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy.

Osobą niepełnosprawną jest osoba, która ma orzeczenie o zakwalifikowaniu jej przez odpowiednie organy do jednego z trzech stopni niepełnosprawności (lekki, umiarkowany, znaczny) lub o niezdolności do pracy (częściowa lub całkowita niezdolność do pracy) albo o niepełnosprawności (orzeczenie wydane przed 16. rokiem życia). 

Wyznacznikiem korzystania ze statusu osoby niepełnosprawnej (i uprawnień z tym związanych) jest posiadanie zaświadczenia o stopniu niepełnosprawności. Bez tego osoba, która rzeczywiście jest niepełnosprawna, a nie ma takiego orzeczenia, nie może mieć statusu osoby niepełnosprawnej.

Zgodnie z art. 3 ustawy wyróżniamy trzy stopnie niepełnosprawności:

• lekki,
• umiarkowany,
• znaczny.

Dla pracodawcy zatrudniającego osobę z orzeczonym stopniem niepełnosprawności, oprócz wymiernych korzyści, wiąże się szereg obowiązków:

• stosowanie odpowiednich norm czasu pracy,
• zapewnienie dodatkowej przerwy w pracy,
• zapewnienie dodatkowego urlopu oraz udzielanie dodatkowych zwolnień w ramach czasu pracy,
• przystosowanie stanowiska pracy.

Czas pracy pracownika niepełnosprawnego

Artykuł 15 ustawy stanowi, że czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może przekraczać 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo. W przypadku pracowników z umiarkowanym lub znacznym stopniem niepełnosprawności czas pracy nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin tygodniowo. Osoba niepełnosprawna nie może być zatrudniona w porze nocnej i godzinach nadliczbowych.

Jednocześnie ustawa stanowi (art. 16), że powyższych ograniczeń nie stosuje się w dwóch przypadkach:

• zatrudniania osób niepełnosprawnych przy pilnowaniu,
• gdy na wniosek osoby zatrudnionej lekarz wyrazi na to zgodę.

Normy czasu pracy pracowników niepełnosprawnych są normami maksymalnymi, sztywnymi i nie można ich uśredniać. Oznacza to, że nie można czasu pracy kształtować elastycznie, w niektóre dni wydłużając wymiar czasu pracy, w pozostałe skracając (jak to ma miejsce w przypadku pozostałych pracowników).

Przykład:
W lutym 2019 r. wymiar czasu pracy wynosił 160 godzin (20 dni roboczych), pracodawca...