Zasady udzielania zaległego urlopu

Prawo do płatnego urlopu wypoczynkowego jest jednym z podstawowych uprawnień pracowniczych. Prawo to gwarantowane jest przez:

• Europejską Kartę Społeczną (art. 2 pkt 3: „Zapewnić coroczny, co najmniej dwutygodniowy płatny urlop”),
• Konstytucję RP (art. 66 ust. 2: „Pracownik ma prawo do określonych w ustawie dni wolnych od pracy i corocznych płatnych urlopów; maksymalne normy czasu pracy określa ustawa”),
• Kodeks pracy (art. 14: „Pracownik ma prawo do wypoczynku, który zapewniają przepisy o czasie pracy, dniach wolnych od pracy oraz o urlopach wypoczynkowych”). 

Urlop jest to czas wolny od świadczenia pracy przez pracownika, przewidziany przepisami prawa.

Prawo do urlopu

Prawo do urlopu jest prawem osobistym, niezbywalnym i nie podlega dziedziczeniu. Oznacza to, że pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu, przenieść go na innego pracownika. Wszelkie umowy czy też zobowiązania pracownika w zakresie niewykorzystywania czy zrzeczenia się urlopu są nieważne i nie pozbawiają pracownika prawa do urlopu.

Prawo do urlopu jest uprawnieniem pracowniczym i przysługuje osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, mianowania, powołania, wyboru lub spółdzielczej umowy o pracę. Osoby wykonujące pracę nakładczą mają prawo do urlopu na podstawie przepisów szczególnych.

Prawo do urlopu nie zależy od rodzaju umowy o pracę i wymiaru czasu pracy. 

Nie mają prawa do urlopu osoby świadczące pracę na podstawie umów cywilnoprawnych (zlecenia, o dzieło, agencyjnej). Postanowienia zawarte w takich umowach mogą przewidywać, że osobom świadczącym pracę na ich podstawie będzie się należał czas wolny bez prawa do wynagrodzenia lub z prawem do wynagrodzenia, ale nie będzie to urlop wypoczynkowy w rozumieniu Kodeksu pracy.

Na podstawie przepisów prawa pracownik ma prawo do urlopu:

• corocznego – po nabyciu prawa do pierwszego urlopu pracownikowi w każdym kolejnym roku kalendarzowym przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego (pod warunkiem zatrudnienia);
• nieprzerwanego – w zasadzie pracownik powinien wykorzystywać jednorazowo cały urlop. Jedynie na jego wniosek urlop może być podzielony, jedna z jego części powinna być wtedy nie krótsza niż 14 dni kalendarzowych,
• płatnego – za czas urlopu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie takie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował; dotyczy to zarówno stałych,jak i zmiennych składników wynagrodzenia;
• udzielanego w naturze – pracownik powinien fizycznie wykorzystać przysługujące mu dni wolne od pracy, ponieważ celem urlopu jest regeneracja sił fizycznych i psychicznych pracownika. Pracownik nie może się zrzec prawa do urlopu ani prz...