Powierzenie mienia i odpowiedzialność materialna pracownika

Na pracodawcy spoczywa obowiązek organizowania pracy, ustalenia określonego porządku pracy, monitorowania jej przebiegu oraz korygowania ewentualnych odstępstw od przyjętych założeń. Wiąże się to z koniecznością wyposażenia zakładu pracy w niezbędne maszyny, urządzenia techniczne, narzędzia oraz z zapewnieniem niezbędnych materiałów. Pracodawca powinien ponadto zapewnić pracownikom niezbędną odzież roboczą i ochronną, a także środki ochrony osobistej. 

W zależności od przedmiotu działalności przedsiębiorstwa i rodzaju wykonywanej pracy pracownik może posługiwać się sprzętem o bardzo różnej wartości: od niskiej (np. zestaw do sprzątania pomieszczeń biurowych, zestaw dłut, suwmiarka noniuszowa, szlifierka) do wysokiej (np. specjalistyczny sprzęt pomiarowy, ubijak stopowy, klucz udarowy, betoniarka spalinowa). Obsługiwane przez pracownika urządzenia mogą mieć wielomilionową wartość. Pracownik (kasjer, sprzedawca, magazynier), nawet gdy nie posługuje się specjalistycznym sprzętem, może spowodować duże straty w majątku pracodawcy.

Kodeks pracy nakłada na pracownika obowiązek dbania o dobro zakładu pracy i chronienia jego mienia. Dodatkowo wprowadza „pracowniczą odpowiedzialność materialną”.

​​

Pracownicza odpowiedzialność materialna

Przepisy prawa pracy rozróżniają dwa rodzaje odpowiedzialności materialnej (majątkowej) pracowników:

• odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną pracodawcy:
  • odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną z winy nieumyślnej,
  • odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną z winy umyślnej;
• odpowiedzialność za mienie powierzone:
  • odpowiedzialność indywidualna,
  • odpowiedzialność wspólna.

Często zdarza się, że ani pracodawcy, ani pracownicy nie mają świadomości, że pracownik może ponosić odpowiedzialność majątkową (pieniężną) nawet wtedy, gdy nie powierzono mu mienia z obowiązkiem zwrotu lub wyliczenia się, ani nie podpisał umowy o współodpowiedzialności. Sytuacja taka może mieć miejsce, gdy pracownik wyrządzi szkodę pracodawcy. W takim przypadku mówimy o odpowiedzialności pracownika „na zasadach ogólnych”.

Aby mówić o odpowiedzialności pracownika za szkodę wyrządzoną pracodawcy, muszą być spełnione łącznie następujące warunki:

• pracodawca musi ponieść szkodę,
• szkoda musi być spowodowana zachowaniem pracownika: nienależytym wykonaniem obowiązków pracowniczych lub ich niewykonaniem,
• pracownikowi można przypisać winę.
   

Przykład
Praca pracownika polega na dozorze urządzeń. W ciągu zmiany roboczej powinien cztery razy przeprowadzić odczyt wskazań urządzeń pomiarowych i odpowiednio do nich dokonywać drobnych regulacji pracy urządzeń. Pracownik na nocnej zmianie położył się spać i pominął jeden odczyt. W wyniku tego zaniedbania jedno z urządzeń uległo awarii. Pracownik będzie odpowiadał za nieumyślne spowodowanie szkody.

Pracownik ponosi odpowiedzialność tylko za swoje działanie (lub zaniechanie) i nie odpowiada za szkodę w zakresie, w jakim przyczynił się do niej pracodawca lub inna osoba.

Przykład
Pracownik obsługujący obrabiarkę zgłasza od jakiegoś czasu pracodawcy, że należało dokonać przeglądu i wymienić niektóre części. Pracodawca zbagatelizował zgłoszenie pracownika....