Samospełniające się proroctwo

W latach 60. XX wieku Robert Rosenthal oraz nauczycielka Lenore F. Jacobson podzielili uczniów jednej ze szkół podstawowych na 2 grupy – uczniów słabszych oraz zdolnych. Wyznacznikiem przypisania do danej grupy były testy, które wskazywały umiejętności każdego z uczniów. Nauczyciele poznali wyniki testów, aby byli świadomi, z którą grupą mają do czynienia. Przez następny rok dzieci uczyły się zgodnie z programem nauczania, a na zakończenie roku szkolnego zostały ponownie poddane testom. Wyniki jednoznacznie potwierdziły prawidłowy podział dzieci na grupy – dzieci słabsze miały (jak oczekiwano) gorsze wyniki, a dzieci lepsze osiągnęły znaczny postęp w nauce.

​​

Jak się później okazało, obiektem badań nie były dzieci, a nauczyciele, którym przekazano nieprawdziwą informację na temat umiejętności uczniów. Naprawdę grupy uczniów były mieszane. W każdej z nich były dzieci zdolniejsze oraz mniej zdolne. Przekonanie nauczycieli o tym, że jedna z grup jest zdolniejsza, przełożyło się na czas i energię, którą nauczyciele poświęcali tej grupie. Większe zaangażowanie nauczycieli przełożyło się na większe zaangażowanie uczniów, co przyniosło konsekwencje w postaci lepszych wyników w nauce grupy „zdolniejszej”.

Efekt ten, określany efektem Pigmaliona, obok stygmatyzacji i identyfikacji projekcyjnej, jest jedną z odmian samospełniającej się przepowiedni. Został po raz pierwszy zidentyfikowany przez amerykańskiego socjologa Roberta Mertona. Polega on na tym, że przekonania i oczekiwania w stosunku do siebie samego i otoczenia wpływają na to, jak osoba postępuje. Czyli odnosząc się do słów Henry'ego Forda,
jeżeli osoba jest przekonana o sukcesie i oczekuje, że ten sukces osiągnie, to będzie postępować w taki sposób, że wszelkie działania będą tę osobę do sukcesu zbliżać. Oprócz wpływania na siebie samego, będzie wpływać na otoczenie i dostosowywać je do swoich potrzeb.

Pigmalion w kierowaniu

Idea efektu Pigmaliona może być z powodzeniem wykorzystana jako skuteczne narzędzie w kierowaniu (rys. 1). Pomaga zwiększyć motywację i pewność siebie pracowników, a co za tym idzie – produktywność. Szefowie, kiero...